Demir Eksikliği Belirtileri Nelerdir? Demir takviyesi ne zaman alınır?
Vücut dokularına oksijen taşıma görevini üstlenen kırmızı kan hücrelerinin yeterli ve sağlıklı bir düzeyde bulunmaması durumuna "demir eksikliği" adı verilir. Demir eksikliği anemisi, bu durumun yaygın bir türü olup ismini, temel sebebi olan demir eksikliğinden almaktadır. Aşırı yorgunluk, halsizlik, cilt solukluğu, konsantrasyon zorluğu, baş ağrısı ve baş dönmesi gibi belirtiler genellikle demir eksikliği anemisinin karakteristik belirtileridir. Doktorlar genellikle demir takviyelerini önererek bu durumu tedavi etmeye çalışırlar. Ek test ve tetkikler de talep edilerek, demir eksikliği durumunu daha detaylı bir şekilde incelemek mümkündür.
Demir Eksikliği Nedir?
Demir eksikliği, vücutta kırmızı kan hücrelerinin temel taşı olan hemoglobinin üretiminde azalmaya neden olan, vücutta yeterli demir bulunmaması durumunu ifade eder. Demir eksikliği anemisi, aneminin en yaygın türüdür ve vücudun hemoglobin sentezi için gereken demirin yeterli olmaması sonucunda ortaya çıkar.
Demir eksikliğinin en yaygın belirtisi, genellikle yorgunluk ve zayıflık şeklinde ortaya çıkar; bunun yanı sıra baş ağrısı ve baş dönmesi gibi şikayetlere de sebep olabilir. Demir eksikliği teşhisi konulduğunda, doktor demir takviyelerini reçeteleyebilir; ancak daha detaylı bir inceleme için ek testler ve tetkikler de talep edilebilir.
Demir Eksikliği Neden ortaya Çıkar?
Demir eksikliği, genellikle vücutta yeterli demirin bulunmaması durumundan kaynaklanır. Ayrıca, kan kaybı da demir eksikliği oluşumunda etkili bir faktör olabilir. Demir içeren besinlerin yeterince tüketilmemesi, bu duruma yol açan bir diğer önemli sebeptir.
Demir eksikliği, idrar yollarında kanama, hamilelik, ve adet dönemleri gibi durumlar da dahil olmak üzere vücudun artan demir ihtiyacı durumlarında ortaya çıkabilir. Genel olarak demir eksikliğine neden olan faktörler şunlardır:
- Demir içeren besinlerin yetersiz tüketimi
- Gebelik
- Adet dönemi kanamaları
- Ameliyat veya yaralanma sonucu oluşan kan kaybı
- Kürtaj
- Büyüme ve ergenlik dönemi
- Sık sık kan bağışı
- Endometriozis hastalığı
- Genetik faktörler
- Düzensiz ve sağlıksız beslenme
- İyi veya kötü huylu tümörler
Demir Eksikliği Belirtileri Neler?
Demir eksikliği durumunda, ciltte solgunluk, el ve ayaklarda soğukluk, baş dönmesi, göğüs ağrısı, hızlı kalp atışları ve nefes darlığı gibi belirtiler ortaya çıkar. Ayrıca, demir eksikliği olan bireylerde tuhaf yeme istekleri, örneğin buz, kil veya kağıt gibi maddeleri tüketme arzusu da gözlemlenebilir.
Demir eksikliğinin belirtileri arasında şu bulgular yer alır:
- Aşırı yorgunluk ve halsizlik
- Soluk cilt rengi
- Nefes darlığı
- Hızlı kalp atışları ve çarpıntı
- El ve ayaklarda soğuma
- Baş dönmesi ve denge kaybı
- Baş ağrısı
- Kulak çınlaması
- Ağız ve dilde iltihaplanma
- Odaklanmada zorluk
- Kırılgan tırnaklar
- El ve ayaklarda karıncalanma
- Tuhaf yeme istekleri
- Saç dökülmesi
- Uyku bozuklukları
- Morarmalar
- Huzursuz bacak sendromu
- Depresyon
- Özellikle bebek ve çocuklarda iştahsızlık
Başlangıçta demir eksikliği belirtiler göstermeyebilir, ancak vücutta demir eksikliği arttıkça ve anemi geliştikçe belirtiler ve semptomlar daha belirgin hale gelir.
Aşırı Yorgunluk Belirtileri ve Demir Eksikliği İle İlişkisi
Yorgunluk ve halsizlik, demir eksikliğinin en yaygın belirtilerindendir. Bu durum, vücudun ihtiyaç duyduğu demiri yeterince alamaması nedeniyle ortaya çıkar. Hemoglobin proteininin üretimi için gereken demirin eksikliği, vücudun oksijeni etkili bir şekilde taşımasını engeller. Dolayısıyla, azalan oksijen seviyeleri enerji kaybına yol açar.
Ciltte Solukluk
Demir eksikliği, hemoglobinin yeterince üretilememesi nedeniyle kanın cilt rengini etkiler. Bu durum, ciltte solukluğa neden olur.
Nefes Darlığı
Demir eksikliği, oksijenin kaslara ve dokulara etkili bir şekilde taşınamamasına yol açar. Bu durum, vücudun herhangi bir aktivite sırasında daha fazla oksijen almaya çalışmasına ve buna bağlı olarak nefes darlığına neden olur.
Kalp Çarpıntısı
Düşük hemoglobin seviyeleri, kalbin oksijen taşıma işlevini artırmaya çalışmasına sebep olur. Bu durum, düzensiz kalp atışları ve hızlı kalp atışına yol açabilir.
El ve Ayaklarda Soğuma
Demir eksikliği, vücutta yeterince oksijen taşınamamasına neden olarak el ve ayaklarda soğumaya yol açar.
Baş Dönmesi ve Denge Kaybı
Demir eksikliği, kas güçsüzlüğü, yorgunluk ve odaklanma eksikliğine neden olabilir. Bu durum, denge kaybı ve baş dönmesine yol açabilir.
Baş Ağrısı
Değişen dopamin ve östrojen seviyeleri, demir eksikliğiyle ilişkilendirilen baş ağrısına neden olabilir.
Kulak Çınlaması
Demir eksikliği, kan akışındaki değişikliklere bağlı olarak kulaklarda çınlamaya neden olabilir.
Ağız ve Dil İltihaplanması
Demir eksikliği, dilde iltihaplanma, şişme ve çatlaklara neden olabilir.
Odaklanma Zorluğu
Demir, beyne oksijen taşır ve düşük demir seviyeleri odaklanma eksikliğine neden olabilir.
Tırnakların Kırılgan Hale Gelmesi
Tırnak problemleri, demir eksikliği belirtilerindendir ve genellikle demir takviyeleriyle düzelir.
El ve Ayaklarda Karıncalanma
Düşük demir seviyeleri, kan akışının azalmasına neden olarak el ve ayaklarda karıncalanma hissi yaratabilir.
Tuhaf Yeme İstekleri
Demir eksikliği, kişinin tuhaf yeme isteklerine neden olabilir.Örneğin; toprak yeme isteği gibi.
Saç Dökülmesi
Saç büyümesi, demirle ilişkilidir ve eksiklik durumunda saç dökülmesine neden olabilir.
Uyku Bozukluğu
Demir eksikliği, uyku düzeninde değişikliklere neden olabilir.
Morarmalar
Demir eksikliği anemisi, kan hücrelerinin üretiminde azalmaya neden olarak morarmalara yol açabilir.
Huzursuz Bacak Sendromu
Demir eksikliği, huzursuz bacak sendromunu tetikleyebilir.
Depresyon
Yorgunluk ve anemi, depresyona neden olabilir. Beyindeki oksijen eksikliği de ruh halini etkileyebilir.
Demir Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?
Demir hapları veya demir içeren takviyeler vücutta ki eksik demiri artırmada en etkili yöntemdir. Demir eksikliğinde en yaygın tedavi yöntemi olarak uygulanır. Demir eksikliğini eski haline getirmek 3 ila 6 ay arası sürebilir.
Genellikle bir haftalık tedaviden sonra kişi kendisini daha iyi hissetmeye başlar. Demir seviyenizi ölçmek için doktora ne zaman kan tahlili yaptırmanız gerektiğini de sorabilirsiniz. Demir miktarınızın yenilendiğinden emin olmak için bir yıl veya daha uzun süre demir takviyesi almanız gerekebilir.
Demir Eksikliği İlaçları Nelerdir?
Demir eksikliği tedavisinde dengeli ve sağlıklı beslenmenin yanı sıra düzenli ilaç kullanımı başarı şansını artırmaktadır. Demir eksikliği ilaçları aç karnına kullanılmalı ve kesinlikle süt ve süt ürünleri ile birlikte tüketilmemelidir. Vücutta yeterli demir depolanabilmesi için en az 6 ay boyunca ilaç kullanımına devam edilmelidir.
Demir ilaçları doktor önderliğinde kullanılmalı ve yine doktora danışılmadan bırakılmamalıdır. Demir eksikliğinden korunmak için alınacak ilaçların yanı sıra sakatat, kırmızı et, pekmez gibi gıdalar ve C vitamini içeren besinler tüketmek de faydalıdır.
Demir Eksikliğini Gideren Besinler
Demir eksikliği genellikle besinler aracılığıyla giderilebilir. İşte demir içeren besinler ve demir eksikliğini önlemeye yardımcı olan gıda grupları:
- **Protein İçeren Besinler:**
- Yumurta
- Karaciğer
- Kırmızı et
- Tavuk
- Balık
- **Kabuklu Deniz Ürünleri:**
- İstiridye
- Midye
- **Yeşil Yapraklı Sebzeler:**
- Ispanak
- Pazı
- **Kuru Meyveler:**
- Kuru kayısı
- Kuru üzüm
- İncir
- Hurma
- Kuru dut
- **Kuru Baklagiller:**
- Fasulye
- Nohut
- Mercimek
- **Kuruyemişler:**
- Fındık
- Fıstık
- Susam
- Kabak çekirdeği
- Ceviz
- Antep fıstığı
- **Baharatlar:**
- Kekik
- Kimyon
- Köri
- Zencefil
- Kişniş
- **Tatlı Demir Kaynakları:**
- Akçaağaç şurubu
- Bal
- Mısır şurubu
- Keçiboynuzu pekmezi
- **Etle Pişirilen Baklagiller:**
- Mercimek yemeği gibi
- **Sebzeler:**
- Lahana
- Pancar
- Patates
- **Meyveler:**
- Şeftali
- Armut
- **C Vitamini İçeren Gıdalar:**
- Brokoli
- Portakal
- Greyfurt
- Çilek
- **Süt Ürünleri ve Alternatifleri:**
- Soya peyniri
- Süt ürünleri içeren ara öğünler
- **Bitter Çikolata:**
- Demir içeriği yüksek bir tatlı alternatifi
Bu besinleri doğal olarak tüketmek, vücudunuzun demir ihtiyacını karşılamak için etkili bir yoldur. Ayrıca, doktorunuzun önerisi doğrultusunda kullanılan demir takviyeleri de eksikliği gidermeye yardımcı olabilir.